Aan de hand van het fictieboek Feed door Mira Grant (1) zal ik in gaan op de voor- en nadelen van burgerjournalistiek, en een voorspelling doen voor de toekomst.
 |
| 1. Cover van Feed |
Door een mutatie van twee virussen, de een die verkoudheid geneest, en een ander die kanker geneest, ontstaat het Kellis-Amberlee virus. Dit virus wordt meegedragen door ieder persoon in de wereld. Hoewel er geen kanker meer is en niemand meer last heeft een koudje, verandert men in een zombie op het moment van overlijden.
Het moment dat lijken massaal weer begonnen op te staan wordt The Rising (de Opstand) genoemd. Logischerwijs leidde dit tot een wereldwijde paniek, en werd 75% van de wereldbevolking uitgeroeid door hebberige zombies binnen een paar weken. De overgebleven bevolking leeft in extreme quarantaine, waarbij nooit grote groepen mensen zich in levende lijve kunnen verzamelen uit angst voor een uitbraak. Het enige dat de mensen verbindt is het internet.
Journalistiek in Feed
Tijdens de Opstand waren de traditionele media te langzaam en te voorzichtig. Bang om onnodig angst te zaaien, waren bagatelliseerden de kranten de situatie, en weigerden ze het woord zombie in de mond te nemen. Het waren juist de bloggers, die razendsnel hun ervaringen deelden, die de betrouwbare nieuwsbron werden. Als je wilde weten of de epidemie ook jouw school had geraakt, keek je op de site van een lokale blogger, en niet in de krant.
Na de opstand is het vertrouwen in traditionele journalistiek verdwenen. Doordat ze niet eerlijk durfden te zijn en hierdoor mensen niet op tijd werden gewaarschuwd zijn duizenden personen overleden. De bloggers daarentegen, benoemden wat ze zagen. Niet alleen de nieuwsfunctie is overgenomen door bloggers. Er zijn drie vormen van blogs ontstaan: Newsies, Irwins en Fictionals. Deze drie voorzien in alle behoeftes die media-consumenten hebben. Newsies rapporteren feiten, en schrijven goed onderzochte opiniestukken. Irwins (vernoemd naar Steve Irwin) "porren dingen met een stok" en zorgen voor sensatie en spanning terwijl ze met hun eigen leven spelen. Fictionals schrijven fictie, vaak verhalen of gedichten over de Opstand.
Voordelen van burgerjournalistiek
Het grootste voordeel van burgerjournalistiek die ook in Feed voorkomt is de snelheid. Doordat er geen filter of instantie zich bevindt tussen het bericht en de ontvanger, is de snelheid slechts gelimiteerd aan de internetsnelheid. Vooral in periodes van crisis wordt hier gebruik van gemaakt, zoals de talloze tweets tijdens de Arabische Lente (2). Het tweede daarbij horende voordeel is dat de mening die in een bericht van een burgerjournalist wordt geuit, de mening van de burger zelf is. Er is geen tussenkomst van ideologie van een krant, of andere bemiddelende instantie. Het bericht van een burgerjournalist wordt vaak als "puurder" gezien.
 |
| 2. Berichtgeving door een journalist en een burger. Beide schrijven over dezelfde gebeurtenis, vanuit hun eigen standpunt. Het verschil ligt bij de tussenkomende instantie die de berichtgeving van een journalist kleurt. |
Relativering
Hoewel er zeker een rol is weggelegd voor burgerjournalistiek, zal deze niet de traditionele journalistiek vervangen. Ook in het verhaal van Feed, lijken de Newsies verdacht veel op de tradionele journalisten, alleen schrijven zij blogs in plaats van kranten. Er ontstaat alweer een aparte categorie, een geleerdere elite, die als algemeen geaccepteerde betrouwbare stukken schrijft. Het is onvermijdelijk dat er zich een groep mensen vormt die zich in journalistiek specialiseert, en dus niet meer een burgerjournalist te noemen is. De instantie tussen de input en output bij een journalist hoeft geen letterlijke instantie te zijn, maar kan ook een abstractie zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan concessies doen naar doelgroep.
In de postmoderne samenleving worden vroegere autoritaire instanties ondermijnd (3). In plaats van de macht bij enkelen te laten liggen, ontstaat er een soort van hyve mind, waarbij het geheel bijdraagt aan de kennis van de hyve, de gemeenschap. De verwachting van velen dat de burgerjournalistiek de berichtgeving zou overnemen, is (nog) niet ingelost (4). Tom Bakker promoveerde op een onderzoek naar de mythe van het actieve internetpubliek, en zegt: “Bloggers hebben geen journalistieke ambities, ze vinden het vooral fijn om hun persoonlijke mening even van zich af te schrijven.” (5). Bakker vindt dat slechts een relatief kleine groep over politiek blogt, en dat deze groep geen extremere mening heeft dan de samenleving in het algemeen. Hoewel er dus vanuit de overheid een nieuw medialandschap wordt gepromoot (6) is daar nog niet zo veel van gekomen. Niet dat sommigen niet de ondergang zien van de "fatsoenlijke" journalistiek aan de hand van die vervelende burgerjournalisten (7).
Tot slot
Tijdens een ramp, waarbij snelheid van berichtgeving cruciaal is, is burgerjournalistiek een mooie toevoeging. Als de doden plots uit hun graf opstaan, of als er een opstand in Egypte is, willen we dat graag snel weten, en dan maakt het niet uit of iemand met een opleiding die foto of tweet heeft gemaakt. Maar om meer te weten te komen over de politiek lees je niet Facebook, maar een krant of blog van een journalist.
"Ik heb me sowieso altijd nogal verbaasd over de verwachting dat er een grote groep mensen zich vrijwillig en in hun vrije tijd zou gaan manifesteren als politieke ‘burgerjournalist’ en dat journalisten op hun hoede moesten zijn." (8). Aldus Tom Bakker.
Bronnenlijst
1. Grant, Mira (2010). Feed. Uitgegeven 1 mei 2010 door Orbit, US.
2. NRC. Sociale media in 2011 cruciaal voor rampen, revoluties en rellen. Bekeken op 12-05-2014 http://www.nrc.nl/stevendejong/2011/12/30/sociale-media-in-2011-cruciaal-voor-rampen-revoluties-en-rellen/
3.Terry Heaton. Local Media in a Postmodern World. Bekeken op 13-05-2014 http://www.thepomoblog.com/papers/pomo109.htm
4. De Nieuwe Reporter. “Grote verwachtingen over burgerjournalistiek zijn niet ingelost”. Bekeken op 12-05-2014 http://www.denieuwereporter.nl/2013/03/grote-verwachtingen-over-burgerjournalistiek-zijn-niet-ingelost/
5. Citaat De Nieuwe Reporter. “Grote verwachtingen over burgerjournalistiek zijn niet ingelost”.
6. Kennisland. Burgerjournalistiek - een verkennend onderzoek. Bekeken op 13-05-2014 http://www.kennisland.nl/filter/publicaties/burgerjournalistiek-een-verkennend-onderzoek
7. Sasja Walstra. Weg met de burgerjournalisten?. Bekeken op 13-05-2014 http://sasjawalstra.nl/?p=124
8. Citaat De Nieuwe Reporter. “Grote verwachtingen over burgerjournalistiek zijn niet ingelost”.
Afbeeldingen
Header image door Celine Frohn, 2014
1. Orbit, 2010. Bron: http://www.goodreads.com/book/show/7094569-feed
2. Celine Frohn, 2014.
